Mỗi dịp Tết đến các gia đình thường lau dọn, bày biện trang hoàng cho bàn thờ tuy nhiên, mỗi người lại có những cách làm và quan điểm khác nhau về vấn đề này. Để tìm hiểu về một quy trình chuẩn trong việc lau dọn bàn thờ, phóng viên báo Người Đưa Tin đã có cuộc trao đổi với Tổng giám đốc Liên hiệp Khoa học công nghệ tin học ứng dụng UIA, Tiến sĩ Vũ Thế Khanh.
Bài khấn xin phép lau dọn bàn thờ
Chuẩn bị bước sang Năm Mới, các gia đình thường lau dọn bàn thờ. Xin ông cho biết khi nào có thể bắt đầu tiến hành lau dọn ban thờ đón Năm Mới?
Việc lau dọn bàn thờ không nhất thiết phải chọn vào thời gian nào, mà điều quan trọng là phải giữ cho bàn thờ luôn luôn thanh tịnh, gọn gàng quanh năm, do vậy bất kỳ khi nào thấy bàn thờ chưa được trang nghiêm, chưa được thanh tịnh thì phải lập tức lau dọn ngay, cũng như tinh thần nhà Thiền: “đói đến thì ăn, mệt thì ngủ , sai thì sửa tức khắc , bẩn thì lau rửa liền..”, như câu dân gian thường nói.
Trước khi dọn bàn thờ có cần phải làm lễ thắp hương khai báo với tổ tiên không thưa ông? Và nếu có thì lễ gồm những gì và lời khấn ra sao? Sau khi khấn bao lâu có thể bắt đầu công việc lau dọn?
Khi thấy bàn thờ chưa được trang nghiêm thanh tịnh thì lập tức phải khởi tâm xin phép lau dọn ngay.
Trước khi lau dọn, cũng không nhất thiết phải thắp hương, mà chỉ cần chắp tay lễ trước bàn thờ khấn rằng: “Tín chủ tên là…, vì chưa chu đáo nên để bàn thờ bị bụi, bị rác, xin thành tâm sám hối và kính cáo với các chư vị (tùy theo bàn thờ đó thờ thần linh, hộ pháp, hay gia tiên…) cho phép tín chủ được sái tịnh để cho bàn thờ được trang nghiêm thanh tịnh, kính mong các chư vị chứng minh và gia hộ.
Khấn xong thì có thể tiến hành lau dọn ngay, khi lau dọn phải chọn khăn mới, chổi mới (hoặc khăn lau, chổi quét chuyên dùng), lau dọn bằng nước sạch, khăn sạch, chổi sạch…
Lưu Ý Cần Thiết Cho Món Ăn Này Là, nước cắm hoa nên thay liên tục, tránh việc để cho nước trong bình hoa bị thối rữa , bốc mùi tanh hôi.
Sau khi lau dọn bàn thờ xong, thì thay nước thanh tịnh, thắp đèn (hoặc nến), thay hoa tươi, và thắp hương. Nên chọn các loại hương thơm không có hóa chất, bởi nếu thắp hương có hóa chất thì chính là mình đã tạo tra môi trường độc hại cho gia đình mình.
Xin ông cho biết các bước cơ bản trong việc lau dọn bàn thờ?
Khi lau dọn bàn thờ, chú ý lau dọn từ trên cao rồi mới xuống đến thấp, lau các bức tượng nên dùng khăn mềm để tránh tượng bị xước hoặc bay màu sơn, có thể dùng loại máy thổi hơi để thổi sạch các hạt bụi trong góc ngách. Khi lau chùi, tránh việc xê dịch các bức tượng, bát hương… Nếu có sự cố bất khả kháng phải xê dịch các bức tượng, đồ thờ hoặc bát hương… thì khi lau dọn xong phải sám hối và hoàn nguyên đúng vị trí như ban đầu.
Nên thường xuyên tỉa các chân hương (chỉ để lại 3 chiếc chân hương là được ), không nên để nhiều chân hương vì như vậy bát hương bị rác, bàn thờ sẽ nhanh bụi và điều này không tốt cho gia chủ. Đối với các bức tượng bằng đồng, thì không nên lau rửa bằng rượu, cồn, hoặc hóa chất, để tránh cho đồng khỏi bị ô xi hóa, han rỉ thành màu xanh hoặc nhanh bị xỉn.
Khi sạch bụi rồi thì bước tiếp theo là thay nước ở các bình hoa và thay nước cúng. Hoa đã héo hoặc đã tàn cần phải thay ngay.
Lau dọn bát hương đúng cách
Ông có thể hướng dẫn cụ thể cách lau dọn bát hương đúng cách?
Lau dọn bát hương thì cố gắng không làm xê dịch, không xoay hoặc sai vị trí của bát hương. Nếu vì lý do bất khả kháng thì sau khi lau dọn xong phải thành tâm sám hối và đặt lại đúng như trước. Khi lau bụi quanh bát hương thì đồng thời cũng nên tỉa chân hương, chỉ cần để lại 1 hoặc 3 cái chân hương thôi. Tro của các chân hương để cho nguội rồi bón cho cây cũng được.
Khi nào thấy bàn thờ chưa được trang nghiêm thanh tịnh thì nên lau dọn ngay, hoặc đặt lịch định kỳ bao nhiêu ngày sẽ lau một lần, không nhất thiết cứ phải chờ đến dịp gần tết mới lau dọn.
Khi thắp hương thường xuyên, bát hương bị đầy tro thì nên xúc bớt đi để tránh việc bụi bị rơi ra bàn thờ.
Những điều nên và không nên trong việc lau dọn bàn thờ ngày Tết?
Nhiều người cho rằng phải chờ đến ngày 23 tết ông Công ông Táo mới tỉa chân hương và lau chùi – đó là quan niệm sai lầm. Thậm chí có người còn để chân hương quá nhiều, tầng tầng lớp lớp năm này qua năm khác. Đó là sự mê tín và có ý khoe khoang để chứng tỏ rằng “ta là người tín tâm, chăm thắp hương thờ cúng…’. Đứng về mặt Tâm linh thì sự “khoe khoang” đó chỉ chứng minh rằng tín chỉ là người rất hay vụ lợi, thích kể lể công lao…
Việc thờ cúng là để tỏ tâm thành hiếu nghĩa, tri ân đối với gia tiên, tiền chủ, thần linh hộ pháp, rất cần phải khiêm tốn, cũng giống như dâng cơm báo hiếu cha mẹ thì chẳng ai lại dám kể lể công lao. Do vậy bài trí bàn thờ nên tránh việc rơi vào hình thức bề ngoài, nhằm khoe khoang hào nhoáng để chưng diện với thiên hạ mà quên mất điều cơ bản là TÂM THÀNH.